De groei van het dorp Koekange

Het dorp Koekange is van oorsprong altijd een agrarisch dorp geweest dat enkel lintbebouwing kende aan enkele doorgaande (zand)wegen. Deze wegen liggen parallel aan elkaar. De weg naar Blijdenstein via de Koekanger Dwarsdijk, is daarvan de oudste weg met de eerste bewoning. Dan de doorgaande weg van Echten over Oshaar, Eggeweg, Dorpsstraat, Prinsesseweg en Weerwilleweg naar Ruinerwold. En tenslotte de Mr. Hm. Smeengeweg die via de Ruinerweg naar Ruinen loopt.
Tussen deze wegen bestaan enkele verbindingswegen waaraan nagenoeg geen bebouwing stond. Het betreft hier de Langedijk, Stationsweg, Boverhofsweg, en Mr. J. de Blieckweg.

Vooraan de Stationsweg stond enige bebouwing. Met een beetje fantasie kun je je voorstellen dat hier het centrum van het dorp was. Deze situatie heeft jarenlang, zo niet eeuwenlang bestaan. De hoofdbebouwing bestond uit boerderijen met opgaande landerijen en daartussen enkele huisjes van neringdoenden.
In 1654 telde Koekange 50 huizen en 3 armhuisjes. Honderd jaar later waren er 6 huizen bijgekomen, doch niet veel later, in 1783, stonden er in het kerspel Koekange reeds 75 huizen, bewoond door 381 mensen. Gemiddeld werden er per jaar 10 kinderen geboren en het sterftecijfer lag op 7,5. Er was dus sprake van een geringe groei. In 1886 telde Koekange samen met Oshaar zo'n 200 huizen. Tot 1798 had de Oshaar tot het grondgebied van Ruinen behoord.

Ontsluiting
De ontsluiting van het dorp door aanleg en verharding van wegen vond voor een groot gedeelte plaats vanaf 1876. In dat jaar werd namelijk de weg vanaf Oshaar naar Koekange bestraat. Ook de weg van de Oosterwijk (oostelijk van de Wijk) naar Koekange en van de Stapel over Ossesluis naar de Egge- en de Boverhofsweg naar Rogat werden in die tijd verhard. Dat moet een hele verbetering zijn geweest. Bovendien was in 1870 de spoorlijn Zwolle - Groningen geopend, met een station in Koekange. Het dorp werd meegesleurd in de vaart der volken. Plaatsen als Meppel en Zwolle werden zeer goed bereikbaar.
De weg van Koekange naar Ruinen en de Koekanger Dwarsdijk werden pas in 1911 en 1913 verhard.
De zandwegen in de buitengebieden als Struikberg, Koekangerveldweg, Bosweg, Panjerdweg, Mr. J. de Blieckweg en Hoge Linthorst hebben nog lang op verharding moeten wachten. Pas aan het eind van de jaren vijftig, begin zestig van de vorige eeuw werden deze wegen bestraat.

Dorpskern
Er was in de jaren vijftig en zestig nog steeds niet een echte dorpskern te onderscheiden. Als er huizen werden bijgebouwd, dan gebeurde dat tussen de bestaande bebouwing.
Door de ontwikkeling en daarmee gepaard gaande verandering in de landbouw na de Tweede Wereldoorlog kwam er een uittocht van arbeidskrachten op gang uit de agrarische sector. Er werd werk gezocht en gevonden in o.a. de industrie in plaatsen als Meppel en Hoogeveen. De levensstandaard van veel mensen ging omhoog. Men werd mobieler. Sommigen trokken weg uit het dorp, anderen wilden hier juist komen wonen. De woonforens was geboren. Daarmee kwam er meer vraag naar woningen.
De gemeente de Wijk begon met de ontwikkeling van bouwplannen en bestemmingsplannen. Eerst natuurlijk kleinschalig. De lintbebouwing werd nog niet doorbroken. De eerste naoorlogse woningen werden gebouwd aan de Mr. Hm. Smeengeweg en voor- en achteraan de Mr. J. de Blieckweg.

Bestemmingsplannen
Het eerste, wat grootschaliger, bestemmingsplan dat de toenmalige gemeente de Wijk opstelde voor Koekange ondervond nogal wat vertraging. Door de gemeente was de grond gelegen ten zuiden van de Dorpsstraat, tussen de Kerklaan en drogisterij en schildersbedrijf Bakker, aangewezen als toekomstige uitbreiding van het dorp. Het was echter moeilijk voor de gemeente om met de eigenaren van deze gronden tot overeenstemming te komen. Het betrof hier grond langs de Kerklaan die eigendom was van de Kerkvoogdij van de Ned. Hervormde kerk en grond aan de Dorpsstraat van R. Drost Tzn., R. Kraal, R. H. Drost, R. Pinxterhuis, H. Fluit en D. Zuidhof. De geboden prijs was hier het struikelblok.
Doordat men niet tot overeenstemming kon komen, dreigde in 1958 de bouw van de eerste 12 woningen aan de Kerklaan niet door te gaan. Wel konden er in dat jaar aan de Mr. J. de Blieckweg 4 enkele en 4 bejaardenwoningen worden gebouwd. Met de grondeigenaar A. Dolsma was de gemeente namelijk wel tot overeenstemming kunnen komen. De aannemers Krabbe en Guichelaar konden deze 8 woningen bouwen voor totaal ƒ88.515,-. Wel een heel verschil met de hedendaagse prijzen! De huurprijs voor deze enkele woningen bedroeg ƒ 8,90 en voor de bejaardenwoningen ƒ 8,20 per week.
De bouw van woningen aan de Kerklaan ondervond dus behoorlijk vertraging doordat partijen elkaar niet konden vinden. Dat resulteerde in een zwartepietenspel waarbij de gemeente en de grondeigenaren elkaar over en weer verweten niet tot onderhandelen bereid te zijn. Er verschenen grote stukken in de courant van de raadsvergaderingen die over dat punt gingen. De grondeigenaren, met name de Kerkvoogdij van de Hervormde gemeente plaatste daar weer ingezonden stukken tegenover om haar zienswijze kenbaar te maken. De gemeente verweet de kerkvoogdij dat zij "halsstarrig" was en niet het algemeen belang voor ogen had. De kerkvoogdij verweerde zich daartegen door te stellen dat ze best de grond wilde verkopen maar niet voor de prijs van ƒ 0,78 per m² die de gemeente bood. Zij stelde zich daarbij op het standpunt dat zij het belang van de leden van de kerkelijke gemeente voor ogen moest houden. Na raadsbesluiten om tot onteigening over te gaan en na taxaties van grondtaxateurs is de benodigde grond enkele jaren later toch in bezit van de gemeente gekomen, voor ƒ 1,25 per m². Zo kon er eindelijk in Koekange een begin gemaakt worden met het uitbreidingsplan zoals we het nu kennen. De Kerklaan, die indertijd een sintelweg was, werd verhard en al snel verrezen daar de eerste woningen. Geleidelijk werden ook de Pr. Bernhardlaan en de Pr. Margrietlaan aangelegd en bebouwd en kwamen er bejaardenwoningen aan de Sportlaan en Pr. Christinalaan. Zo is er een duidelijke dorpskern met dorpshuis en nieuwe scholen ontstaan. En zeer recent het "Hof van Koekange", met 28 appartementen en allerlei voorzieningen in de laatste nieuwe wijk bij de Esdoorn en de Meidoorn.
Toekomstige uitbreiding wordt momenteel gezocht in de bouw van "Het nieuwe Erf", waar een 13-tal woningen in verschillende categorieën wordt gebouwd in de vorm van een agrarisch erf. Het is waarschijnlijk dat deze manier van uitbreiding in de toekomst vaker tot stand zal komen.
In de loop der jaren is Koekange uitgegroeid tot een dorp met 2200 inwoners. Het is daarmee in grootte de 5e woonkern van de gemeente De Wolden.

Bron: Koekanger Historie, Tweestromenland en krantenartikelen uit eigen archief.